Informacja dla osób i ich rodzin, dot. skierowania/umieszczenia/pobytu
w Domu Pomocy Społecznej
Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Miechowie, działając w imieniu Burmistrza Gminy Miechów, informuje o obowiązkach powstających po złożeniu wniosku o skierowanie do Domu Pomocy Społecznej.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, skierowanie i umieszczenie w domu pomocy społecznej przysługuje osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych – art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U.z 2020 r. poz.1876 z późn. zm.).
Zaznaczyć należy, iż umieszczenie w domu pomocy społecznej jest ostatecznością i może nastąpić po ustaleniu i potwierdzeniu braku możliwości zapewnienia wnioskodawcy pomocy przez rodzinę lub/i Ośrodek Pomocy Społecznej w miejscu zamieszkania. Zarówno obowiązek świadczenia pomocy, jak i ponoszenie opłaty w przypadku skierowania członka rodziny do domu pomocy społecznej spoczywa w pierwszej kolejności na wskazanych w przepisach krewnych.
W myśl art. 60 ust.1 ustawy o pomocy społecznej „Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania”.
Zgodnie z art. 61 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej „Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności: 1) mieszkaniec domu, nie więcej niż 70% swojego dochodu, 2) małżonek, zstępni przed wstępnymi, 3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej – przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność”.
W związku z powyższym, podjęte zostają czynności mające na celu ustalenie sytuacji życiowej osób kierowanych do domu pomocy społecznej i osób zobowiązanych do wnoszenia odpłatności.
W przypadku stwierdzenia braku możliwości zapewnienia stosownej opieki, innej aniżeli pobyt w domu pomocy społecznej, ustalona zostaje sytuacja rodzinna i dochodowa, dot. określenia wysokości opłaty, jaką osoba zobowiązana będzie wnosić za pobyt osoby kierowanej do domu pomocy społecznej.
Zgodnie z przepisem art. 61 ust 2a powołanej ustawy, opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby niewymienione w ust. 2. Szczególnie dotyczy to sytuacji, gdy osoba ubiegająca się o skierowanie do domu pomocy społecznej nie ma osób zobowiązanych do alimentacji, lub gdy osoby zobowiązane nie mają możliwości ponoszenia odpłatności lub też, gdy inne osoby dobrowolnie zadeklarują ponoszenie odpłatności za pobyt osoby w domu pomocy społecznej.
W przypadku odmowy zawarcia stosownej umowy przez osobę zobowiązaną, wysokość opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej ustalona zostanie w drodze decyzji, na podstawie wysokości dochodów, możliwości oraz kryterium dochodowego (organ nie ustala odpłatności od osoby zobowiązanej do partycypowania za pobyt członka rodziny w domu pomocy społecznej, jeśli jej dochód nie przekracza 300% kryterium dochodowego, określonego w ustawie o pomocy społecznej).
Z kolei zgodnie z art. 61 ust. 2e ustawy o pomocy społecznej, w razie odmowy zawarcia umowy oraz niewyrażenia zgody na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, wysokość opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej ustalona zostanie w drodze decyzji, w wysokości różnicy między średnim miesięcznym kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej, a opłatą wnoszoną przez mieszkańca domu i opłatami wnoszonymi przez inne osoby obowiązane.
Nadmienić należy, iż wybór placówki zależny jest od stanu zdrowia osoby kierowanej oraz liczby osób oczekujących na zamieszkanie w danej placówce. Średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca w domu pomocy społecznej o zasięgu powiatowym ustala każdego roku starosta i ogłasza w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym (art. 60 ust. 2 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej).
Ponadto informuje się, że zgodnie z art. 64 ustawy o pomocy społecznej „Osoby wnoszące opłatę lub obowiązane do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej można zwolnić z tej opłaty częściowo lub całkowicie, na ich wniosek, po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, w szczególności jeżeli:
- wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;
- występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
- małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;
- osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko;
- osoba obowiązana do wnoszenia opłaty lub jej rodzic przebywała w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej osobie kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańcowi domu;
- osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu”.
Ponadto, w myśl art. 64a. ustawy o pomocy społecznej „Osobę obowiązaną do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej zwalnia się całkowicie z tej opłaty, na jej wniosek, pod warunkiem, że przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu rodzica władzy rodzicielskiej nad tą osobą i oświadczy, że władza rodzicielska nie została przywrócona, albo prawomocne orzeczenie sądu o skazaniu za umyślne przestępstwo popełnione z użyciem przemocy na szkodę osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty, jej małoletniego rodzeństwa lub jej rodzica. Zwolnienia te obejmują zstępnych osoby zwolnionej z opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej.”
W przypadku ubiegania się o częściowe lub całkowite zwolnienie z opłaty za pobyt członka rodziny w placówce należy złożyć za pośrednictwem Ośrodka pisemny wniosek, w którym należy wskazać, o jaką kwotę zwolnienia osoba zobowiązana się ubiega, a także konieczne jest przedstawienie uzasadnienia wniosku wraz z dokumentacją potwierdzającą te okoliczności (m.in. faktury, rachunki, zaświadczenie lekarskie itp.).
Należy zauważyć, że określony w ustawie o pomocy społecznej obowiązek wnoszenia opłaty za krewnego w domu pomocy społecznej jest nawiązaniem do obowiązku alimentacyjnego wynikającego z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jednym z podstawowych założeń polskiego prawa rodzinnego jest obowiązek wzajemnego wspierania się członków rodziny, skonkretyzowany w przepisach o prawach i obowiązkach małżonków, rodziców wobec dzieci oraz w przepisach regulujących obowiązki alimentacyjne członków rodziny względem innych krewnych, w tym rodzeństwa.
Ustalona zgodnie z k.r.i.o. kolejność alimentacyjna dotyczy w pierwszym rzędzie małżonków, a w następnej kolejności zstępnych przed wstępnymi i na końcu rodzeństwa. Obowiązek dostarczenia środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. W stosunku do rodzeństwa zobowiązany może uchylić się od świadczeń alimentacyjnych, jeżeli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla niego lub dla jego najbliższej rodziny.
Przepisy ustalające obowiązek alimentacyjny są normami bezwzględnie obowiązującymi.
Jednocześnie w ustawie o pomocy społecznej w art. 110 ust 5 znajduje się zapis, iż Kierownik ośrodka pomocy społecznej, może wytaczać na rzecz obywateli powództwa o roszczenia alimentacyjne.
Orzecznictwo sądowe stwierdza, że nie można bowiem doprowadzić do sytuacji, w której obowiązki członków rodziny w zakresie pokrywania kosztów pobytu w domu pomocy społecznej byłyby w sposób zbyt swobodny i nieznajdujący uzasadnienia w wyjątkowych okolicznościach przerzucane na jednostki samorządu terytorialnego, powodując nadmierne obciążenie sektora finansów publicznych, a w konsekwencji całego społeczeństwa.
Wniosek o zwolnienie z odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej jest bowiem de facto wnioskiem o udzielenie pomocy ze środków publicznych. Zgodnie z przepisem art. 10 oraz art. 73 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, stronie postępowania administracyjnego, dotyczącego ustalenia opłaty za pobyt członka rodziny w domu pomocy społecznej, przysługuje prawo czynnego udziału w każdym stadium postępowania, prawo zapoznania się z aktami postępowania, a przed wydaniem decyzji możliwość wypowiedzenia się, co do zebranych w sprawie dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.
Dokumenty: